بررسی 30 سال ترقی: از ویندوز 1 تا ویندوز 10

[ircfc]

30 سال از عمر سیستم عامل ویندوز می‌‌گذرد. این سیستم عامل با ویندوز 1 آغاز شد و اکنون ویندوز 10 ارائه شده است. در اینجا به طور خلاصه به بررسی سی سال ترقی و پیشرفت ویندوزهای شرکت مایکروسافت می‌پردازیم.

 

ویندوز 1 و 1.02
ویندوز در نوامبر 1985 متولد شد. این نسخه ویندوز 1 بیش‌تر از این که سیستم عاملی کامل باشد واسط تعاملی گرافیکی برای DOS بود. از راه رسیدن ماوس و محیط پنجره‌ها آن را قابل دسترس‌تر می‌ساختند اما نمایش گرافیکی آن بسیار ابتدایی بود. ولی چند مورد کلاسیک چون برنامه‌های Paint،Notepad، ماشین حساب و یا ساعت را در آن می‌یابیم.  

هنوز بازی‌ای جز یک بازی که استیو بالمر در تبلیغی جعلی از آن تمجید کرد در این ویندوز موجود نبود. از نظر واسط تعاملی نیز هیچ دکمه‌ای برای بستن پنجره وجود نداشت و این کار حتماً باید توسط منوی کشویی انجام می‌شد. 

نسخه ویندوز 1 در ایالات متحده امریکا عرضه شد و با موفقیت و یا مخالفت‌هایی رو‌به‌رو شد. بعد از یک‌ سال انتظار, نسخه‌ی 1.02 ویندوز موفق فتح بازارهای بین‌المللی شد. در آمریکا این سیستم عامل به مبلغ 99 دلار یعنی معادل 2016 دلار در سال 2015 (با احتساب تورم و بر اساس دفتر امار نیروی کار) فروخته می‌شد.

 

ویندوز 2.0

ویندوز 2.0 تقریباً دو سال بعد از ویندوز 1 عرضه شد. پنجره‌های‌ آن می‌توانستند روی هم قرار گیرند. آیکن‌ها ظهور کردند و سیستم عامل مقدار بیشتری از حافظه یعنی یک مگابایت را مدیریت می‌کرد. نسخه‌ی مخصوص پروسسورهای i386 از یک نوآوری کلیدی چون مولتی‌تسک برنامه‌های DOS پشتیبانی می‌کرد. 

ویندوزهای 3، 3.1 و 3.11
با ارائه‌ی ویندوز 3 در اکتبر 1990 واسط تعاملی گرافیکی یک بازسازی کامل شد اما هنوز تسک‌بار و منوی استارت موجود نبود. اما (ترفندستان) سیستم عامل می‌توانست از کارت‌های گرافیکی 256 رنگ استفاده کند و از نظر رم نیز 16 مگابایت حافظه را پشتیبانی می‌کرد.

 

ویندوز 95

سال 1995 سال انقلاب کوچک ویندوز بود. برای اولین بار منوی استارت و تسک‌بار ظاهر شدند و واسط گرافیکی کم‌کم شبیه دستگاه‌های فعلی ما می‌شد. این سیستم یک سیستم ترکیبی 16/32 بیت بود. تغییرات دیگری نیز در آن داده شده بود و کاربر دیگر برای نامیدن فایل‌ها و پوشه‌های خود نیاز به جنگیدن و تلاش نداشت و می‌شد بجای هشت کاراکتر از 250 کاراکتر استفاده کرد. دیگر این که زمانی که کاربر بر اثر بی‌احتیاطی فایلی را حذف می‌کرد می‌توانست آن را از سطل آشغال بازیابی کند که این نوآوری بزرگی بود. ویندوز 95 اولین سیستم عامل مایکروسافت بود که امکان خاموش کردن کامپیوتر را با کلیک روی استارت فراهم می‌ساخت.
اما این سیستم با وجود انقلابی بودن‌ش برای آن زمان، چیز جدید دیگری نیز به همراه داشت که آن‌بی‌ثباتی سیستم با اولین صفحه‌های آبی مرگ بودند. به علاوه، ناراضیان، باقی‌مانده‌های DOS را در زیر این سرپوش عنوان می‌کردند و ویندوز 95 ناچار شد که توقف دائم حود را امضا کند.  

کمی بعد، نسخه‌های OSR2 و 2.5 که مخصوص سازندگان کامپیوترها بودند ارائه شدند که حافظه را بهتر مدیریت کرده و با ثبات‌تر بودند و با سیستم Fat32 می‌توانستند از هاردی با بیش از 2 گیگابایت پشتیبانی کنند. DirectX در این زمان موجود بوده و نسخه‌ی 2 آن ارائه شد و سیستم برای اولین‌بار استاندارد USB را در OSR 2.5 مدیریت می‌کرد. 

 

ویندوز 98 و 98 SE

ویندوز 98 و 98 SE در سال‌های 1998-1999 ظهور کردند و علاوه بر نوآوری‌‌هایی که در آخرین نسخه‌ی ویندوز 95 در آن‌ها بود، شامل اینترنت اکسپلورر 4.0 که بطور پیش‌فرض در آن ادغام شده بود به دنیای اینترنت قدم نهاد. اما هر چند که از نظر مایکروسافت اینترنت اکسپلورر جزئی جدایی‌ناپذیر از سیستم عامل محسوب می‌شد ولی باعث شکایاتی به دلیل رقابت ناعادلانه شد. موتور رندر اینترنت اکسپلورر برای نمایش Active Desktop معروف به کار می‌رفت و امکان نمایش یک صفحه وب را روی دسکتاپ می‌داد.
این بار از نظر گرافیکی در نوار تیترها و پنجره‌ها رنگ‌های متفاوتی دیده می‌شد و موتور اینترنت اکسپلورر امکان گشتن در ساختار هارد دیسک را با یک کلیک و توسط لینک‌هایی فراهم می‌کرد.

 

ویندوز میلنیوم یا ویندوز ME

این ویندوز در سال 2000 پدیدار شد و نوعی حفره یا خلاء پرکن بین سری ویندوز 9x و ویندوز 2000 بود و به خصوص به دلیل بی‌ثباتی‌اش برای همیشه در خاطره‌ها باقی ماند. هر چند که این سیستم عامل یک سیستم عامل اضافی برای شاخه‌ی 9X بود اما به عنوان آزمایشگاهی برای ویندوز XP به کار رفت. برای اولین بار System Restore و Windows Movie Maker که بعدها آن‌ها را در ویندوز XP نیز یافتیم در این سیستم عامل به کار رفته بود. 
از نظر زیبایی واسط تعاملی روشن‌تر و آیکن‌هایی که همان منشور ویندوزNT را داشتند حضور داشتند. نباید فراموش کرد که نسخه‌ای از Media Player که برای آن زمان جالب توجه بود نیز در این ویندوز قرار داشت.

 

ویندوز 2000

این ویندوز بر اساس هسته‌ی NT در نسخه 5.0 طراحی شده بود که واسط گرافیکی که در مقایسه با  NT 4.0 کمی بازسازی شده بود و در ویندوز میلنیوم نیز دیده می‌شد را داشت. اما برعکس ویندوز میلنیوم، ویندوز 2000 به ثبات معروف شد. این سیستم عامل به خاطر Active Directory و سرویس وب ادغام شده در آن و یا ترمینال سروری که امکان گشودن جلسات از راه دور را می‌داد گزینه خوبی برای شرکت‌ها شد و به علاوه میزان بیش‌تری از حافظه را مدیریت می‌کرد. 

 

ویندوز XP

این ویندوز که در سال 2001 ارائه شد بدون شک یکی از سیستم عامله‌ای بسیار موفق و تحسین‌شده‌ی مایکروسفت است که بر اساس هسته ویندوز 2000 بوده و کاملاً از  MS-DOS رهایی یافته و به دلیل ثبات خود معروف گشت.
این سیستم هم‌چنین برگ تازه و یا نقطه عطفی از نظر گرافیکی بود و دیگر رنگ‌های خاکستری غم‌انگیز خاتمه یافته و واسط گرافیکی عمیقاً بازبینی شده و رنگین گشت. دکمه‌ی سبز استارت بطور پیش‌فرض در تسک‌باری با رنگ آبی قرار داشت و در صورت نیاز، یک سیستم شخصی‌سازی پیشرفته امکان انتخاب تم‌های مورد نظر را می‌داد.   
از نظر وب، علاوه بر اینترنت اکسپلورر 6، مایکروسافت با ادغام ویندوز مسنجر در آن زمان که چت کردن افزایش یافته بود را تحمیل کرد.
و اما برای مقابله با هک، این ویندوز با سیستم محافظ معروف مایکروسافت که آن را روی همه نسخه‌های بعدی تا به امروز با کمی تغییر می‌یابیم همراه بود.
اولین سرویس پک این سیستم عامل پشتیبانی از USB 2.0 را به همراه داشت و به علاوه با تغییر اساسی قسمتی از سیستم عامل بسیاری از حفر‌ه‌های امنیتی را اصلاح می‌کرد. کنترل پنل، یک مرکز امنیت که دسترسی به دیوار آتش بهینه‌سازی‌شده همراه با ماژولی که حضور یک آنتی‌ویروس را کنترل می‌کرد افتتاح شد.

 

ویندوز ویستا

این سیستم عامل مایکروسافت در سال 2007 ارائه شده و سریعاً با انتقاداتی روبه‌رو گشت. این سیستم عامل بسیار سنگین‌تر از سیستم قبلی بود و نیاز به تنظیماتی مشکل داشت و به علاوه به دلیل ارائه‌ی سریع آن و در نتیجه جوان بودن‌ش چندین مشکل داشت که کندی کپی فایل‌ها،بوت طولانی و ایندکس کردن فایل‌ها که باعث اشغال شدن هارد می‌شد شماری از آن‌ها بود.
از نظر ارگونومی نیز UAC که باعث باز شدن پنجره‌ها برای گرفتن موافقت یا تأیید کاربر به خصوص برای نصب برنامه‌‌ها بود را باید ذکر کرد.

 

ویندوز 7

در اخر سال 2009 ویندوز 7 ادامه سیستم عامل‌های مایکروسافت بود که بر معماری ویستا تکیه و با ظریف‌کاری واسط گرافیکی همراه بود. تم‌ها ظهور کرده و Aero Snap امکان قرار دادن دو پنجره در کنار یک‌دیگر را فراهم ساخت. همچنین از زمان ویندوز 7 بود که نمایشی از تب‌های گشوده شده در مرورگر ظاهر می‌گردید و یا می‌شد پیشرفت دانلود و یا کپی فایل را پیگیری کرد. از نظر ارگونومی این سیستم امکان سنجاق کردن برنامه‌ها و یا اسناد را به تسک‌بار که پهن‌تر شده بود را نیز می‌داد.

این سیستم به سبک تر بودن و بهتر بودن از ویستا معروف شد و مایکروسافت را با کاربران‌ش آشتی داد. 

ویندوز 8

این سیستم در سال 2012 از راه رسید. مایکروسافت تلاش کرد تا با این سیستم عامل، بهترین هر دو جهان پی‌سی و تبلت را ارائه کند. این ایده روی کاغذ بسیار جالب توجه بود اما مایکروسافت تصمیم گرفت به زور متوسل گردد و دستگاه هر چه که بود، Modern UI را پس از بوت نمایش می‌داد. منوی استارت ناپدید گشت تا محیط جدید، نقطه‌ی مرکزی ارگونومی این سیستم عامل گردد.

سپس مایکروسفت با ویندوز 8.1 سعی کرد تا خشم را فرونشاند اما دیگر دیر بود. از نظر عموم کاربران و برخی متخصصین، ویندوز 8 لیست نسخه‌های نا امیدکننده‌ی ویندوز را طویل‌تر می‌ساخت. 

اما با این همه، همچون ویستا, کیفیت‌هایی نیز وجود داشتند. بوت سریع‌تر با  Fast Boot، پنجره‌های کپی بهینه‌سازی شده، System Refresh و یا Restore PC، رایت ISO و غیره. خلاصه همه چیز جز آن‌‌چه ضروری است موجود است و آن ارگونومی دوگانه مطابق با جهان تبلت‌ها و دسکتاپ است که وعده‌ای که برای ویندوز 10 داده شده است. 

 

ویندوز 10

ویندوز 10 که در 29 ژوئیه 2015 از راه رسید وعده‌ی دو ارگونومی مشخص برای استفاده‌های لمسی و غیر لمسی را می‌دهد و با بازگشت منوی استارت همراه گردیده است. مایکروسافت در مقابل آتش انتقادات عقب‌گرد کرده است.