نکاتی درباره ارائه پایان نامه

[Emtedad 2]

نکاتی درباره ارائه پایان نامه

نكاتي كلي در مورد انتخاب موضوع پاياننامه

مهدي نصرتي *

تعداد قابلتوجهي از دانشجويان در مقطع انتخاب موضوع پاياننامه دچار سردرگمي ميشوند و نحوه درست مواجهه با موضوع را نميدانند و درك درستي نيز از هدف از انجام پاياننامه ندارند؛

بنابراين سعي كردهام به طور خلاصه نكات پراكندهاي كه حاصل تجربيات و مشاهداتم بودهاست را بيان نمايم. البته اين نكات بيشتر در مورد انجام پاياننامه در سطوح كارشناسي و كارشناسي ارشد است:

موضوع پاياننامه بايد كاملا شفاف و تا حد امكان جزئي (و نه كلي) باشد و مرزهاي آن مشخص شده باشد. البته تمايل ذاتي انسان ممكن است به سمت كلي نگري و عموميت در مسائل باشد ولي بايد از آن پرهيز كرد، چون باعث سردرگمي و اتلاف وقت و انرژي ميشود.

براي اين منظور پاياننامه شما بايد چند سوال محوري داشته باشد كه هدف از انجام پاياننامه پاسخگويي به اين سوالات باشد.

موضوع پاياننامه از ادبيات (literature) قوي برخوردار باشد؛ يعني در اينترنت يا كتابخانهها كه ميگرديد كلي مطلب و مقاله در اين مورد موجود باشد.

حتيالامكان يك تحقيق كاملا مشابه در اين موضوع در خارج از ايران انجام شده باشد و مثلا شما آن را براي ايران اجرا كنيد. البته در صورتي كه تحقيقتان در مورد ايران است و مستلزم جمعآوري آمار و ارقام است ممكن است كارتان سخت شود. در ايران معمولا آمار درست و حسابي وجود ندارد. اول ببينيد آماري كه ميخواهيد وجود دارد بعد موضوع را انتخاب كنيد.

استاد مناسبي كه علاقهمند به موضوع باشد پيدا كنيد

استاد مناسب كسي است كه اگر سختگير است در عوض مطالب زيادي از او ياد بگيريد و در قبال سختگيري واقعا هم وقت و توجه براي كار شما صرف كند و هم براي آينده تحصيلي/شغلي شما مفيد و موثر باشد. مثلا بتواند براي ادامه تحصيل شما توصيهنامه (recommendation) مناسبي بدهد يا داراي ارتباطات كاري وسيعي در داخل باشد و براي آينده شغلي شما مفيد باشد و البته خودش هم بخواهد اين كار را بكند).

من شخصا اساتيد آسانگير و خوش برخورد را ترجيح ميدهم.

با در نظر گرفتن نكات فوق به عنوان معيارهاي اصلي، اگر شرايط زير نيز برآورده شود نور علي نور ميشود:

با استادي پاياننامه بگيريد كه براي آينده شغلي/تحصيلي شما مفيد باشد.

موضوع متناسب با محل كار فعلي يا احتمالي آيندهتان باشد.

بتوانيد براي پاياننامه از جايي كمك هزينه و منابع مالي بگيريد (البته بايد ببينيد واقعا به دردسرش ميارزد يا نه)

نيمنگاهي به برنامههاي بينالمللي داشته باشيد. بعضي نهادهاي بينالمللي يا دانشگاههاي خارج از كشور در برخي موضوعات، پروژههاي در حال اجرا دارند و از برخي موضوعات حمايت ميكنند.

موضوع چندان هم مهم نيست:

ممكن است قدري توي ذوقتان بخورد، ولي هدف اصلي از انجام پاياننامه در سطح كارشناسي ارشد اين نيست كه خيلي دستاوردهاي علمي جديدي داشته باشيد و مرزهاي دانش را جابهجا كنيد يا به نتايجي برسيد كه عملي و كاربردي و مفيد باشد.

به نظر من هدف اصلي اين است:

1- شما با انجام يك تحقيق به روش علمي آشنا شويد و مهارتهاي زير را كسب كنيد:

* جستوجوي منابع (بدانيد دنبال چه ميگرديد و الا توي اينترنت گم ميشويد و ساعتها وقتتان تلف ميشود.)

* مرور ادبيات موضوع: كارهاي قبلي انجام شده در ايران و جهان (چه مقالاتي را بخوانيد، چقدرش را بخوانيد ممكن است فقط چكيده يا نتيجهگيري يا ديدن يك جدول كفايت كند.)

* دستهبندي (مطالبي را كه ميخوانيد چطور دستهبندي كنيد و نت برداري كرده از آن در پاياننامه خود استفاده كنيد)

* انتخاب روش و متدولوژي علمي و مشخص براي پاسخگويي به سوالات

* جمعآوري دادهها (data) در صورت نياز

2- توانايي شما در نوشتن يك تحقيق مطابق با استانداردهاي علمي افزايش يابد و هم به لحاظ محتوا و هم شكل (چكيده، مقدمه، فصلبندي، جداول و...) شكل و شمايل علمي داشته باشد.

3- با مسائل اجرايي يك تحقيق (از پرسشنامه و تحقيق ميداني گرفته تا كار با نرمافزار و نهايتا سفارش تايپ و صحافي و...) درگير شويد. خواهيد ديد كه حتي كارهاي پيش پا افتاده هم كلي از شما وقت خواهد گرفت البته چيزهاي جديدي هم ياد مي گيريد.

4- تحقيق خود را به نحو مطلوبي ارائه كنيد و با مهارتهاي گفتاري و سخنراني و ارائه آشنا شويد.

5- در معرض نقد و داوري قرار گيريد و بتوانيد از كارتان دفاع كنيد و واكنش منطقي به انتقادات داشته باشيد.

و نكته مهم: همه كارهاي فوق را در يك مدت زمان معين و با يك كيفيت معين (و با صرف انرژي معين) انجام دهيد. مثلا شما شايد با خود فكر كنيد اگر 10 سال وقت داشته باشم ميتوانم يك تحقيق خيلي عالي انجام دهم... كسي از شما چنين چيزي نميخواهد. انتظار اين است كه در همان مدت زمان تعيين شده كارتان را با كيفيت مورد قبول ( و نه عالي) ارائه دهيد.

به عبارت ديگر با مفهوم مديريت زمان، هزينه و انرژي به طور عملي درگير شويد. معمولا (تقريبا هميشه!) كارها بيشتر از آن چيزي كه فكرش را ميكنيد طول ميكشد؛ بنابراين از همين ابتدا در نظر داشته باشيد كه اگر آخرين مهلت ارائه پاياننامه شش ماه ديگر است شما تا چهار ماه ديگر كارتان تمام شده باشد.

- - - Updated - - -

در هرمقطع تحصیلی انجام پایان نامه یکی از مهمترین مراحل و احتمالا مهمترین آن هاست. پایان نامه حاصل به کارگیری تمام آموخته هاست و به نوعی معرف توانایی های شماست. ضمن این که بهترین موقعیت برای افزودن بر دانسته ها و بالا بردن توانایی ها و قابلیت های خود است از آنجایی که پایان نامه در آخر هر دوره تحصیلی انجام می شود و در انتهای هر دوره تحصیلی دانشجویان در تکاپوی شرکت در آزمون ورودی دوره بعد هستند در بسیار موارد پایان نامه ها تحت تاثیر عجله و بی رغبتی دانشجویان قرار می گیرند

انتخاب موضوع پایان نامه یکی از مهمترین و شاید دشوار ترین مرحله کار باشد. موضوع خوب و روشن می تواند انگیزه بخش باشد و موضوع دور ار دسترس و مبهم می تواند سرخوردگی و بی انگیزگی به دنبال داشته باشد

در انتخاب موضوع پایان نامه به نظر می رسد نکات زیر باید مورد توجه قرار بگیرد

اول از همه موضوع باید مورد علاقه خود دانشجو باشد و به نوعی دغدغه او باشد این ایده آل یک تحقیق جامعه شناختی است که محقق را وا می دارد فراتر از وظایف صوری تعیین شده برای او فعالیت کند و این چنین هم نتیجه کار بهتر خواهد بود و هم میزان یادگیری افزایش خواد یافت

موضوع پایان نامه باید در حوزه علاقه و پژوهش استاد راهنما نیز باشد تا تو بتواند به خوبی دانشجو را راهنمایی کند

در هر مقطع تحصیلی از پایان نامه انتظاری خاص می رود مثلا در مقطع کارشناسی معمولا اساتید انتظار نواوری از دانشجو ندارند در این مقطع انتظار آن است که دانشجو به خوبی بتواند آنچه را که آموخته است به کار ببند در مقطع کارشناسی ارشد انتظار می رود دانشجو تحقیقی انجام دهد که کیفیت بالاتر و پیچیدگی بیشتری دارد و در مقطع دکتری معمولا انتظار می رود دانشجو بتواند نوآوری کند و سخن جدیدی عرضه کند خود دانشجو هم درهر مقطع تحصیلی باید از انتظاراتی که از او می رود آگاه باشد و این انتظارات را از افراط و تفریط به دور نگاه دارد گاهی اوقات بلندپروازی دانشجویان موجب می شود که از انجام حداقل وظیفه خود نیز باز بمانند

مشورت کردن با اساتید مختلف و در میان گذاشتن موضوعات مورد علاقه با آن ها برای روشن شدن موضوع می تواند بسیار مفید باشد حتی ارائه موضوع در جلسات دانشحویی و برای دوستان می تواند بسیار کمک کند تا دانشجو به روشنی بفهمد دنبال چیست

در ابتدای هر تحقیقی تعریف و بیان مساله وجود دارد در پایان نامه هم چنین است بهتر است با در نظر گرفتن تمام دقایقی که در کتاب های روش تحقیق بیان شده است تعریف موضوع به خوبی صورت گیرد هرچه این مرحله کار بهتر صورت گیرد مراحل بعدی آسان تر خواهد بود

بسیاری از اوقات دانشجویان موضوعاتی را خود در نظر ندارند و از اساتید خود می خواهند موضوعاتی را به آن ها معرفی کنند. این روش خوبی است زیرا معمولا هنگامی که اساتید خود موضوعاتی را پیشنهاد می کنند به آن ها اندیشیده اند و تصویر روشنی در ذهن دارند و این چنین بار مسدولیت دانشجو در تعریف مساله سبک تر خواهد بود اما این روش به شرطی خوب است که موضوع مورد علاقه دانشجو هم باشد

دانشجویان باید توجه کنند که انجام پایان نامه مانند هر درس دیگری فرآیندی است برای یادگیری و همانند دیگر دروس در پایان نامه هم نباید خود ا بی نیاز از حضور استاد راهنما بدانند

اشتباهات رایج در انجام پایان نامه

موضوع من باید بزرگ و گسترده باشد :توجه کنید موضوع بزرگ و گسترده از کیفیت کار به شما به شدت می کاهد موضوع خوب کوچک و دقیق است

می خواهم حتما موضوع من کاربردی باشد و مشکلی را حل کند :در انجام پایان نامه چنین الزامی وجود ندارد درست انجام دادن کار مهم تر از کاربردی بودن آن است چون شما به عنوان دانشجو در حین یادگیری هستید مهمترین چیز آن است که فرآیند یادگیری به خوبی انجام شود

هروقت کارم پیشرفت کرد به استادم مراجعه می کنم : هرچه بیشتر با استاد خود در ارتباط باشید بهتر است البته نه آن که بیخودی به او سر بزنید ! اما خود را مجبور کنید طبق یک برنامه کارهای خود را پیش ببرید و به طور منظم با استاد در ارتباط باشید

اطلاعات استاد من قدیمی است و کمک چندانی به من نمی کند: نباید به محض این که یکی دو کتاب و مقاله جدید خواندیم فکر کنیم از استاد مان بیشتر می دانیم! مطمئن باشید استاد شما چیزهای زیادی برای یاددهی به شما دارد شما باید صبور و علاقمند باشید. ضمنا انتظار نداشته باشید استاد راهنمای شما همه چیز را بداند دامنه ارتباطات علمی خود را گسترش دهید و از آدم های گوناگون مشورت بگیرید.

انتخاب موضوع پایان نامه و عناصر مهم پیشنهاد تحقیق

توانایی پژوهشگر و علایق او

امکان دسترسی به منابع اطلاعاتی

امکانات اجرایی ( منابع مادی و کالبدی و نرم افزاری) عملی بودن ( از نظر زمان و سایر منابع) اهمیت و اولویت

به صرفه بودن

می تواند انجام شود (یعنی با وجود همه محدودیت ها ، پایان نامه ، درزمانی معقول به اتمام می رسد) وجود استاد راهنما و امکان جلب موافقت او

قابلیت ادامه ، به عنوان محقق یا ادامه حرفه ای

مدیریت درس به عهده استاد است – پروژه های درسی کوتاه و تعریف شده اند .

صرفا با مرور ادبیات و گردآوری، پایان نامه شکل نمی گیرد ، حتی اگر به یک متن درسی عالی برسیم . پروژه های کارشناسی معمولا پذیرفته نمی شوند. مثل آماده سازی نرم افزار

مسئول مدیریت پایان نامه ، دانشجو است . مدیریتی ویژه ، همراه با خلاقیت و نوآوری می طلبد .

پایان نامه باید یک تحقیق مستقل در جهت ارتقای دانش باشد و توسط دانشجو مستند شود .

استادان راهنما منابعی کمیاب هستند وظیفه آنها راهنمایی ، اظهار نظر ، ایرادگیری و دفاع منطقی در موارد نادر است . درمقابل دانشجو باید به تعهداتش برحسب برنامه عمل کند ارتباطش را با استاد راهنما حفظ کند . هر بار گزارش پیشرفت کار دهد، مستندات لازم راتدارک ببیند . تمامیت تحقیق ونگارش را حفظ کند.

کانالهای انتخاب موضوع

حوادث جاری یا اخبار روز

نیازهای سازمانها

مجلات علمی

اظهارنظر دست اندرکاران عملی در حوزه مورد علاقه

موضوعاتی که به طور عمومی پذیرفته شده اند

مسائلی که دارای راه حل ناقص اند یا به طور کامل اثبات نشده اند.

استفاده از رویکرد دیگری در حل مسئله.

پیشنهاد تحقیق پایان نامه های دیگر در حوزه موضوعی

مندرجات پیشنهادتحقیق (Proposal)

مطالب و ساختار پیشنهادی پایان نامه

چکیده

پیشگفتار

فهرست مطالب

فصول تحقیق

فصل اول : کلیات

فصل دوم : مروری بر ادبیات تحقیق و پیشینه تحقیق

فصل سوم : روش شناسی تحقیق

فصل چهارم : تجزیه وتحلیل یافته های تحقیق

فصل پنجم : نتیجه گیری و پیشنهادات

فهرست منابع

پیوست ها